John Holloway: Η ανυπακοή είναι το πρώτο βήμα για την ανάκτηση του κόσμου

Αναδημοσίευση απο  epohi.gr

Στη συνέντευξη ο Τζον Χόλογουεϊ, με αφετηρία τη γνωστή θέση του για την απόρριψη του καπιταλιστικού τρόπου οργάνωσης της οικονομίας και της κοινωνίας ήδη από σήμερα, με την αυτοοργάνωση των πολιτών στο πλαίσιο κοινωνικών μορφών παραγωγής και ανταλλαγής, ανανεώνει την πρότασή του σε συνθήκες ανοιχτής κρίσης του καπιταλιστικού προτύπου.

Τη συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Γκιβίσης

Σε αντίθεση με όσους υποστηρίζουν ότι υπαίτιοι της κρίσης είναι οι καπιταλιστές, εσείς υποστηρίζετε ότι «η κρίση του καπιταλισμού είμαστε εμείς». Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα σχετικά με αυτή τη θέση σας;
Ο καπιταλισμός είναι μια καταστροφική μορφή κοινωνικής οργάνωσης, που καταστρέφει τις δυνατότητες της ανθρώπινης ζωής και μας οδηγεί προς την κατεύθυνση του αυτοαφανισμού της ανθρωπότητας. Η κρίση κάνει τη ζωή μας πιο δύσκολη, αλλά δείχνει επίσης ότι το σύστημα δεν λειτουργεί σωστά, αυτό είναι μια ένδειξη της αδυναμίας αυτού του καταστροφικού συστήματος. Το να κατηγορούμε τους καπιταλιστές για την κρίση, είναι σαν να πούμε ότι η άρχουσα τάξη δεν μας αποκλείει αρκετά καλά, είναι σαν να τους ζητήσουμε να μας εξουσιάζουν πιο αποτελεσματικά. Είναι σαν τον μαζοχισμό του σκλάβου που ζητάει ο κύριός του να τον κτυπάει πιο σκληρά. Εμείς είμαστε η κρίση του κεφαλαίου. Το κεφάλαιο είναι μια μορφή κοινωνικής οργάνωσης που είναι από τη φύση της επιθετική.
Στον καπιταλισμό υπάρχει ενσωματωμένη μια δυναμική που απαιτεί όλο και μεγαλύτερες ταχύτητες. Προκειμένου να επιβιώσει, ο κάθε καπιταλιστής πρέπει να παράγει γρήγορα, πιο γρήγορα, γρηγορότερα, και να πιέζει τους εργαζομένους του να εργαστούν σκληρά, πιο σκληρά, σκληρότερα. Όμως αυτή η συνεχής κίνηση, για να πάει πιο γρήγορα, έρχεται αντιμέτωπη με την ανυπακοή μας, την άρνηση ή την αδυναμία μας να δώσουμε στο κεφάλαιο ό,τι χρειάζεται για να διατηρήσει το ποσοστό του κέρδους του: το κεφάλαιο έρχεται αντιμέτωπο με το γεγονός ότι είμαστε άνθρωποι, που χρειαζόμαστε να ξεκουραστούμε, που θέλουμε να παίξουμε με τα παιδιά μας, που ξοδεύουμε το χρόνο μας ονειροπολώντας ή ακόμα βγαίνοντας στο δρόμο ναι φωνάξουμε «όχι». Όταν συμβαίνει αυτό, το κεφάλαιο λέει στην πραγματικότητα «εντάξει, δεν μπορούμε να σας υποτάξουμε αρκετά για να διατηρήσουμε το ποσοστό του κέρδους που απαιτείται για την επέκτασή μας, έτσι θα προσποιηθούμε, θα παίξουμε ένα παιχνίδι προσποίησης. Θα δημιουργήσουμε πλασματικό κεφάλαιο, που τα χρήματα δεν θα αντιστοιχούν σε καμία παραγόμενη αξία, έτσι ώστε να συνεχίζουμε να είμαστε κερδοφόροι, και στη συνέχεια θα κάνουμε δύο πράγματα. Θα σας πιέσουμε όσο το δυνατόν σκληρότερα για να υποτάξουμε κάθε πτυχή της ύπαρξής σας στην ανάγκη μας για κέρδος, και επίσης, θα παίξουμε ένα γιγαντιαίο παιχνίδι “μουσικών καρεκλών”, για να δούμε ποιος υποφέρει όταν η φαντασία μας γίνεται υπερβολικά χυδαία για να την αντέξετε». Και αυτό είναι που έχει συμβεί, και είναι η Ελλάδα (μεταξύ άλλων) που έχει χάσει αυτό το γύρο του παιχνιδιού. Και όλα αυτά εξαιτίας της ανυπακοής μας, της άρνησής μας να γίνουμε ρομπότ.
Αν αυτό είναι σωστό, τότε προφανώς υπάρχουν δύο τρόποι εξόδου από την κρίση. Ο πρώτος είναι να γίνουμε ρομπότ, ή όσο πιο κοντά στο ρομπότ μπορούμε να αντέξουμε (να ξεχάσουμε τη σιέστα, τις βραδινές εξόδους, τις διαμαρτυρίες, ή το χρόνο που περνάμε με τους φίλιους μας). Η δεύτερη πιθανή λύση είναι να απαλλαγούμε από τον καπιταλισμό και να οργανώσουμε συλλογικά έναν διαφορετικό τρόπο ζωής. Προτιμώ τη δεύτερη λύση. Είναι λίγο περίπλοκο, αλλά με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, σε πολλά διαφορετικά μέρη, το κάνουμε ήδη. Όσο και αν είναι δύσκολο, αυτός πρέπει να είναι ο ορίζοντάς μας, σε αυτό πρέπει να στοχεύουμε.

Αυτονομίες: Οι κοινότητες ως αντι-κόσμοι διαρκούς αντίστασης

Πως μπορούμε να κατανοήσουμε αυτή την νέα στρατηγική κοινωνικής χειραφέτησης που δεν απαιτεί την καθολική και απότομη αλλαγή της κοινωνίας από τα πάνω, αλλά χτίζει την ελευθερία με υπομονή και επιμονή, μέρα με τη μέρα;

Θοδωρής Καρυώτης

Οκτώβριος 2012

Με την πτώση του σοβιετικού μπλοκ η ιδέα ότι η κατάληψη της κεντρικής εξουσίας από μια ομάδα πεφωτισμένων θα μπορούσε να μετασχηματίσει την κοινωνία προς όφελος των κατώτερων στρωμάτων μπαίνει σε κρίση, και μαζί της μπαίνει σε κρίση και όλη η Αριστερά. Το νεοφιλελεύθερο μοντέλο έρχεται να διαλύσει όλα όσα η Αριστερά θεωρούσε κεκτημένα, όλα τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά δικαιώματα που η εργατική τάξη είχε κατακτήσει μέσα από μακρόχρονους αγώνες.
Αντί να θρηνούμε το τέλος των άλλοτε ένδοξων εργατικών αγώνων, ας μελετήσουμε τις νέες δυνατότητες που έχουν αναδυθεί με αφορμή αυτή την κρίση. Την πρώτη Ιανουαρίου του 1994, μια ομάδα ιθαγενών, μέχρι τότε στο περιθώριο της κοινωνίας, ξεσηκώνονται στα δάση του Μεξικού, όχι για να διεκδικήσουν την συμπερίληψη τους στον κορμό της κοινωνικής ζωής, αλλά για να απαιτήσουν τον σεβασμό στη διαφορετικότητα τους, να υπερασπιστούν τα αυτόνομα εδάφη τους και το δικαίωμα τους στην αυτοδιάθεση.

Πως μπορούμε να κατανοήσουμε αυτή την νέα στρατηγική κοινωνικής χειραφέτησης που δεν απαιτεί την καθολική και απότομη αλλαγή της κοινωνίας από τα πάνω, αλλά χτίζει την ελευθερία με υπομονή και επιμονή, μέρα με τη μέρα;

Ας τολμήσουμε να αντιστρέψουμε την - κοινή στην ελευθεριακή σκέψη -παραδοχή ότι το κράτος και η αγορά είναι «εξωκοινωνικοί θεσμοί». Πράγματι σήμερα είναι δύσκολο να βρούμε κάποια αγνή και αμόλυντη "κοινωνία" κάτω από το κράτος και την αγορά, με την έννοια ότι οι βασικοί δεσμοί που αναπαράγουν την κοινωνική ζωή είναι δομημένοι μέσα από το κράτος και την αγορά. Οι καταναγκαστικοί μηχανισμοί του κράτους και της αγοράς, όπως το μονοπώλιο της νόμιμης βίας και ο μηχανισμός του χρέους είναι οι τελευταίοι σε μια σειρά μηχανισμών στους οποίους καταφεύγουν αυτοί οι θεσμοί για να επιβάλλουν τη λογική τους. Σε όλη την διάρκεια της ζωής μας εσωτερικεύουμε τους μηχανισμούς με τους οποίους αναπαράγονται, για παράδειγμα μέσα από την αρχή της ανάθεσης/αντιπροσώπευσης ή μέσα από την αρχή της μεγιστοποίησης του κέρδους, κτλ.

Ακολουθώντας τον Φουκώ, ας ονομάσουμε «βιοπολιτικό» αυτό το πεδίο αναπαραγωγής των κοινωνικών σχέσεων . Το υποκείμενο είναι προϊόν της εξουσίας: οι εμπορευματικές και ταξικές και κυριαρχικές σχέσεις μας έχουν καθορίσει σε τέτοιο βαθμό που είμαστε καταδικασμένοι να τις αναπαράγουμε. Κάθε ένας από εμάς είναι ένας φορέας αναπαραγωγής του καπιταλισμού. Το κράτος και η αγορά λοιπόν δεν κυριαρχούν παρασιτικά, από έξω, αλλά από το εσωτερικό της κοινωνικής ζωής.

Φυσικά το βιοπολιτικό πεδίο δεν είναι αρκετό για την αναπαραγωγή του καπιταλισμού, απαιτείται επίσης ένα «πολιτικό» πεδίο με την παραδοσιακή έννοια του όρου: το κράτος, το αντιπροσωπευτικό σύστημα, οι νόμοι, οι οικονομικοί θεσμοί, οι μηχανισμοί καταστολής και ενσωμάτωσης, οτιδήποτε έχει να κάνει με τη διαχείριση της καπιταλιστικής ολότητας.

Υπό αυτή την οπτική, οι στρατηγικές κοινωνικής χειραφέτησης που επικεντρώνονται στην αλλαγή του «πολίτικου» χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους το «βιοπολιτικό», θα καταφέρουν στην καλύτερη περίπτωση πολύ αποσπασματικές και πρόσκαιρες νίκες: είμαστε προγραμματισμένοι να αναπαράγουμε τον καπιταλισμό.

Κοινωνική αλλαγή απο τα κάτω: Υπερβαίνοντας το δίπολο μεταρρύθμιση-επανάσταση.

Ορίζοντας όλων των προσπαθειών μας θα πρέπει να είναι η πολιτική αυτονομία, με την πραγματική έννοια του όρου: η δυνατότητα να ζούμε σύμφωνα με τους όρους που θέτουμε εμείς ως συλλογικά υποκείμενα.

Θοδωρής Καρυώτης

Παρέμβαση στην συζήτηση "Αντίσταση, Μεταρρύθμιση, Επανάσταση", 

που οργάνωσε στη Θεσσαλονίκη η ομάδα "Πλατύπους" στις 30 Μαΐου 2012.

Πραγματικό θέμα της συζήτησης είναι προφανώς η κοινωνική αλλαγή και μάλιστα η κοινωνική αλλαγή προς την κατεύθυνση της ισότητας και της ελευθερίας.

Ας εξετάσουμε τις τρείς λέξεις που αποτελούν τον τίτλο της συζήτησης για να δούμε ποιες από αυτές τις έννοιες μπορούμε να περισώσουμε και ποιες όχι σε αυτή την πορεία προς την κοινωνική χειραφέτηση.

Η «επανάσταση» κληροδοτήθηκε στο δυτικό φαντασιακό από την Γαλλική επανάσταση και ευαγγελίζεται μια αλλαγή του συνόλου των κοινωνικών σχέσεων, δηλαδή ένα μόνο μοντέλο που επιβάλλεται μέσω ενός κεντρικού μηχανισμού, του κράτους, στην ολότητα της κοινωνίας. Η έννοια της επανάστασης απαντάται βέβαια και στην κλασσική αναρχική σκέψη, όπου πάλι μιλάμε για μία αλλαγή στην ολότητα των κοινωνικών σχέσεων, αλλά σε αυτή την περίπτωση είναι λίγο ασαφές το πώς θα φτάσουμε σε αυτή, αφού η αναρχική σκέψη αρνείται την κατάληψη της κεντρικής εξουσίας ως φορέα πολιτικής αλλαγής.

Η έννοια της επανάστασης προϋποθέτει επίσης την ύπαρξη μιας επαναστατικής πρωτοπορίας, μιας ομάδας αποφασισμένων ανθρώπων οι οποίοι δρουν πάνω σε βεβαιότητες, και έχουν την αποστολή να πείσουν την υπόλοιπη κοινωνία ή να επιβάλλουν το όραμά τους πάνω σε αυτή, αφού ή κοινωνία θεωρείται ότι δεν είναι αρκετά ώριμη ακόμα και εμποδίζεται με κάποιο τρόπο από το να καταλάβει ποιο είναι το πραγματικό της συμφέρον.

Τι αποτελέσματα είχε η εξάπλωση του επαναστατικού φαντασιακού μέσα στα κινήματα κοινωνικής χειραφέτησης;

Πρώτον, πολλές μικρές επαναστατικές πρωτοπορίες προσπάθησαν κατά τη διάρκεια της ιστορίας να επιβάλλουν το όραμα τους έξω από και πολλές φορές και ενάντια στην υπόλοιπη κοινωνία. Κοιτάζοντας πίσω ιστορικά, είναι πολλές οι περιπτώσεις που μπορούμε πλέον να πούμε ότι ευτυχώς δεν το κατάφεραν.

Η δεύτερη και πιο σημαντική επίπτωση του επαναστατικού φαντασιακού για τα κινήματα κοινωνικής χειραφέτησης αποτελεί παράδοξο: Είναι η παραίτηση από το αίτημα της κοινωνικής αλλαγής εδω και τώρα, αφού σε ένα περίεργο παραλληλισμό με τη χριστιανική πίστη η ζωή πριν την δευτέρα παρουσία/επανάσταση είναι αλλοτριωμένη/αμαρτωλή και μόνο μετά από αυτή θα ζήσουμε στη βασιλεία των ουρανών/μετεπανασταστική ουτοπία. Η ιδέα της επανάστασης σε αυτή την περίπτωση έχει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που ευαγγελίζεται: την ακινητοποίηση των κοινωνικών κινημάτων και την αποποίηση της κοινωνικής αλλαγής εδώ και τώρα.

Η δεύτερη έννοια, η μεταρρύθμιση, δηλαδή η χρήση του  κράτους για την προώθηση αλλαγών στο σύνολο των κοινωνικών σχέσεων, στις περισσότερες περιπτώσεις εκτονώθηκε στις διάφορες μορφές σοσιαλδημοκρατίας, κευνσυανισμού και κοινωνικού κράτους.  Έχει στο παρελθόν αποδειχτεί σωτήρας του καπιταλισμού, αφού το κοινωνικό κράτος και η πλήρης απασχόληση, όχι μόνο δεν απειλούν το υπάρχον, αλλά και αποτελούν την πλήρη ενσωμάτωση των δυνάμεων την κοινωνίας στη λογική του κράτους και του κεφαλαίου.

Το πιο σημαντικό πρόβλημα όμως της έννοιας της μεταρρύθμισης είναι ότι πρόκειται για αλλαγή από τα πάνω. Δεν πρόκειται για κοινωνική χειραφέτηση, αφού θα πρέπει το ίδιο το υποκείμενο να χειραφετηθεί και όχι να το χειραφετήσει κάποιος άλλος.

Ο πιο προβληματικός από τους τρείς όρους είναι ή αντίσταση, αφού παραπέμπει σε ηρωική μάχη μίας πολύ καλά οριοθετημένης ομάδας ενάντια σε ένα εξίσου καλά οριοθετημένο εξωτερικό κατακτητή -δυνάστη. Είναι μια μεταφορά πολύ προβληματική όταν τη χρησιμοποιούμε στο χώρο των κοινωνικών κινημάτων, αφού η μάχη ενάντια στον καπιταλισμό είναι πρωτίστως μια μάχη ενάντια στον ίδιο τον εαυτό μας.

Η "αριστερή στροφή" και τα κοινωνικά κινήματα: Τι θα σήμαινε μία αριστερή κυβέρνηση για τα εγχειρήματα κοινωνικής χειραφέτησης;

Το κείμενο αυτό έχει σκοπό να ζυγίσει, από την σκοπιά όσων εργάζονται "απο τα κάτω" για την κοινωνική χειραφέτηση, τα θετικά και τα αρνητικά μίας πιθανής αριστερής κυβέρνησης στις επικείμενες εκλογές, και τις νέες προκλήσεις που θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε ως κινήματα από την επόμενη μέρα.

Θοδωρής Καρυώτης

Ιούνιος 2012

Σίγουρα για όσους/ες επιθυμούν την κοινωνική χειραφέτηση από τα κάτω, όποιον –ίσμο και να ασπάζονται -ή να μην ασπάζονται- ο δρόμος για μια ελεύθερη και δίκαιη κοινωνία δεν περνάει από τις εκλογές. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι ως κοινωνικά κινήματα δεν πρέπει να έχουμε μία αίσθηση ιστορικότητας. Σίγουρα το ποιός και το πώς κυβερνάει επηρεάζει την καθημερινότητα των κινημάτων με πολλούς τρόπους. Το κράτος, όσο και αν το απορρίπτουμε ως  προνομιακό πεδίο διοχέτευσης και επίλυσης των κοινωνικών συγκρούσεων, συνεχίζει για μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας να είναι πόλος έλξης της επιθυμίας για κοινωνική αλλαγή.

Με αυτό το κείμενο δεν φιλοδοξώ να υποδείξω σε κανέναν/μία τι να ψηφίσει ή αν θα απέχει, αλλά να εξετάσω –ψύχραιμα και χωρίς συνθηματολογία- τι θα σήμαινε ένας πιθανός θρίαμβος της αριστεράς στις εκλογές  και τι καινούριες προκλήσεις θα δημιουργούσε για τα κινήματα κοινωνικής χειραφέτησης, αντλώντας παραδείγματα από τις εμπειρίες διαφόρων χωρών.

Είναι η πρώτη φορά σε μια ευρωπαϊκή χώρα που ένα αριστερό κόμμα που παραδοσιακά στέκεται μακριά από το δίπολο των κομμάτων διαχείρισης βρίσκεται κοντά στη κατάκτηση της κρατικής εξουσίας στα πλαίσια του κοινοβουλευτικού παιχνιδιού.  Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένας πολυσυλλεκτικός πολιτικός συνδυασμός στον οποίο συνυπάρχουν πολλές διαφορετικές αντιλήψεις, από την ριζική ανατροπή έως την ήπια διαχείριση του καπιταλισμού.  Πολλοί συναγωνιστές μπορεί να βλέπουν θετικά την άνοδο αυτού του κόμματος, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ φρόντισε να είναι παρών σε όλες τις σημαντικές κινηματικές στιγμές των τελευταίων χρόνων. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ένα μεγάλο κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ –άσχετα αν συμφωνούμε ή όχι με την οπτική του και την πρακτική του- έχει κινηματικές καταβολές.

Αντίστοιχες εμπειρίες υπάρχουν παγκόσμια κυρίως στην Λατινική Αμερική. Εκεί μετά από δεκαετίες νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων, εμφανίζονται την τελευταία δεκαετία η μία μετά την άλλη κυβερνήσεις με αριστερές ευαισθησίες, με -λιγότερο ή  περισσότερο- ριζοσπαστικά προγράμματα, πολλές από αυτές –όπως το παράδειγμα του MAS στην Βολιβία- με κινηματικές καταβολές, κάθε μία με τις ιδιαιτερότητες του πλαισίου στο οποίο εμφανίζεται.

Πως έχουν επηρεάσει αυτές οι κυβερνήσεις την καθημερινότητα του πλούσιου κινηματικού κόσμου της Λατινικής Αμερικής; Και τι συμπεράσματα θα μπορούσαμε να βγάλουμε για τη σχέση που θα είχαν εδώ τα κοινωνικά κινήματα με μία πιθανή αριστερή κυβέρνηση; Φυσικά αναφέρομαι κυρίως στα κινήματα που αγωνίζονται για την κοινωνική χειραφέτηση ενάντια και πέρα από τα στενά όρια που θέτει το κράτος: ιθαγενικές αυτόνομες κοινότητες, το κίνημα των ακτημόνων στην Βραζιλία, τους Ζαπατίστας στο Μεξικό, τους άνεργους  piqueteros στην Αργεντινή,  το κίνημα για την αυτοδιαχείριση του νερού στη Βολιβία, αλλά και όλες αυτές τις πρωτοβουλίες στην Ελλάδα που με ορίζοντα την αυτονομία οικοδομούν εναλλακτικές στο υπάρχον:  κοινωνικά κέντρα, καταναλωτικοί και παραγωγικοί συνεταιρισμοί, αστικές καλλιέργειες, οικοκοινότητες, εγχειρήματα κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, δίκτυα ανταλλαγών, συνελεύσεις γειτονιών, κινήσεις για την προάσπιση των κοινωνικών αγαθών και του φυσικού περιβάλλοντος, δομές κοινωνικής αλληλεγγύης. Κινήματα δηλαδή που δεν διεκδικούν απλά μεγαλύτερο κομμάτι από την πίτα της καπιταλιστικής «ανάπτυξης», αλλά οραματίζονται ένα διαφορετικό πολιτισμό και ξεκινάν να τον χτίζουν εδώ και τώρα.

Εγώ είμαι ο 132 ή η «μεξικάνικη άνοιξη»

Το κίνημα #YoSoy132, που έγινε γνωστό ως η «μεξικάνικη άνοιξη», αναδύεται στο ιδιαίτερο πλαίσιο του Μεξικού, μιας χώρας που αποτελεί εδώ και δεκαετίες ένα από τα μεγαλύτερα εργαστήρια δοκιμής νεοφιλελεύθερων πολιτικών.

Θοδωρής Καρύωτης

Ιούνιος 2012

Το Μάιο του 2006, ενώ ο Enrique Peña Nieto είναι κυβερνήτης της πολιτείας του Μεξικού, της περιοχής που περιλαμβάνει τα προάστια και μεγάλο κομμάτι της μητροπολιτικής περιοχής της πόλης του Μεξικού, μια αυθόρμητη λαϊκή εξέγερση ξεσπάει ενάντια στα σχέδια κατασκευής ενός αεροδρομίου στην περιοχή San Salvador Atenco, η οποία θα έδιωχνε χιλιάδες αγρότες από τη γη τους. Στις 4 Μαΐου, σε μία από τις σκληρότερες και μαζικότερες επιχειρήσεις καταστολής των τελευταίων χρόνων στο Μεξικό , η αστυνομία δεν διστάζει να καταλάβει την πόλη , να εισβάλλει στα σπίτια, να συλλάβει εκατοντάδες κατοίκους και ακόμα να βιάσει 26 γυναίκες. Την ίδια μέρα, ο 19χρονος Alexis Benhumea πέφτει νεκρός χτυπημένος από βλήμα δακρυγόνου στο κεφάλι.

6 χρόνια μετά, το Μάιο του 2012, ο Enrique Peña Nieto, ηθικός αυτουργός της αιματηρής καταστολής, είναι ο υποψήφιος του PRI στις προεδρικές εκλογές του Μεξικού που θα γίνουν στη  1 Ιουλίου. Στις 11 Μαΐου, στα πλαίσια της προεκλογικής του καμπάνιας, επισκέπτεται το ιδιωτικό πανεπιστήμιο Universidad Iberoamericana, μόλις 60 χιλιόμετρα από την πόλη του Atenco. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο κατάμεστο αμφιθέατρο, δεκάδες φοιτητές παίρνουν το λόγο και του ζητούν εξηγήσεις για την βίαιη καταστολή.  Όταν αυτός υπερασπίζεται τις αποφάσεις του στο όνομα της τάξης και της ασφάλειας, εκατοντάδες φοιτητές σηκώνονται και αρχίζουν να τον γιουχάρουν. Ο Peña Nieto φυγαδεύεται ταπεινωμένος.

Αμέσως μπαίνει μπρός η μηχανή της προπαγάνδας για να σωθεί η τιμή του ταπεινωμένου υποψήφιου. Τα ελεγχόμενα μέσα ενημέρωσης, και κυρίως τα μεγάλα κανάλια Televisa και TV Azteca σπεύδουν να υποστηρίξουν ότι αυτοί που γιούχαραν τον Peña Nieto δεν ήταν φοιτητές, αλλά ήταν υποκινούμενοι από τους πολιτικούς αντιπάλους του. Δεν υπολογίζουν όμως ότι οι εικοσάρηδες δεν είναι συνηθισμένοι στη μονόδρομη επικοινωνία: Η απάντηση έρχεται το επόμενο πρωί, με τη δημοσιοποίηση 131 φοιτητικών ταυτοτήτων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τους ίδιους τους φοιτητές που ανέλαβαν την ευθύνη της εκδίωξης του υποψήφιου του PRI από το πανεπιστήμιο. Μέσα σε λίγες ώρες, μέσω Facebook και Tweeter χιλιάδες νέοι ενώνονται στο κίνημα #YoSoy132 («Εγώ είμαι ο εκατοστός τριακοστός δεύτερος»).

Γραμμα απο το Μεξικο νο.2: Η συναντηση του «ευ ζην»

Θοδωρής Καρυώτης

Απρίλιος 2012

Οι 3 βδομαδες που περασα στο Μεξικο ηταν γεματες με ερεθισματα, τα οποια ξεκινησαν ηδη απο το συνεδριο “Encuentro del buen vivir”, στο οποιο βρεθηκα καλεσμενος. Η εννοια του “Buen Vivir”, που μεταφραζεται στα ελληνικα ως “Ευ Ζην” (ως ρημα για να τονιστει οτι ειναι διαδικασια και οχι κατασταση) προερχεται απο τις κουλτουρες των ιθαγενων της Βολιβιας και του Περου, και εχει κερδισει τα τελευταια χρονια μεγαλη αποδοχη μεσα στα αντικαπιταλιστικα κοινωνικα κινηματα της λατινικης αμερικης. Υποστηριζει την “καλη ζωη” της λιτης αφθονιας και της κοινοτητας, απεναντι στην “καλυτερη ζωη” του καταναλωτισμου, του ατομισμου, του πλουτισμου. Ειναι ενα προταγμα που προτεινει την υπέρβαση του καπιταλισμού μεσα απο την επιστροφή σε μια ζωή απλη, σε αρμονια με τη φυση. Ολες οι μορφες του Buen Vivir δινουν εμφαση στην κοινοτητα, στη συλλογική ιδιοκτησια και στη συλλογική διακυβερνηση μεσα απο συνελεύσεις. Η πολιτικη προταση του buen vivir ταυτιζεται σε μεγαλο βαθμο με τα προταγματα της αυτονομιας και της αποαναπτυξης που υπερασπιζομαστε εμεις στον “παλιο κοσμο”.

Η «συναντηση του buen vivir» ανοιξε σε μια ασφυκτικα γεματη αιθουσα με ενα «θεαματικο» debate-μονομαχια αναμεσα στον John Holloway και τον Enrique Dussel, εμβληματικο ορθοδοξο μαρξιστη διανοούμενο του Μεξικου. Το θεμα ηταν «Να αλλαξουμε τον κοσμο χωρις να παρουμε την εξουσια;». Τα επιχειρηματα που αναπτυχθηκαν απο τις δυο πλευρες εθεσαν τον τονο των τριων επομενων ημερων: Απο τη μια ο Holloway υποστηριξε οτι το κρατος ειναι θεσμος εναντιος στην κοινωνια, και ο μονος τροπος να αλλαξουμε τον κοσμο ειναι να διευρυνουμε τις “ρωγμες” οπου το κρατος και ο καπιταλισμος δεν μπορουν να επιβαλουν τη λογικη τους. Απο την αλλη ο Dussel υποστηριξε οτι το κρατος μπορει να γινει η ενσωματωση της συλλογικης βουλησης, αν δημιουργηθουν δομες μεσα απο τις οποιες η κοινωνια μπορει να συμμετεχει στην διακυβερνηση. Ο Dussel ειναι ενθερμος υποστηρικτης των “αριστερων” κυβερνησεων της λατινικής αμερικης, του Chavez, του Morales, του Lula, του Correa, και υποστηρξε οτι αυτες οι κυβερνησεις δεν αποτελουν πανακεια, αλλα ειναι μια ποιοτικη στροφη προς μια πιο δικαιη κοινωνια. Οσο μιλουσε μπορουσα να δω την ενοχληση στα προσωπα των συντροφων απο τη Βολιβια που καθοταν κοντα μου. Στη Βολιβια αυτη τη στιγμη η κυβερνηση του Morales εχει ανοιξει πολεμο με τα κοινωνικα κινηματα προκειμενου να προωθησει το νεοφιλελευθερο μοντελο αναπτυξης.

Γραμμα απο το Μεξικο νο.1: Βια, κοινωνικα κινηματα, ιθαγενικη αυτονομια.

Θοδωρής Καρυώτης

Μάρτιος 2012 

Βια

Η διαπιστωση που μοιραζονται πολλοι εδω ειναι οτι μετα την αιματηρη καταστολη στο Ατενκο και στην Οαχακα (2006), τα κοινωνικα κινηματα στο Μεξικο βρισκονται σε μια φαση αμυνας και αναδιπλωσης. Η “Aλλη Kαμπανια” των Ζαπατιστας απετυχε στο στοχο της, δηλαδη να συνδεσει τα κινηματα της υπαιθρου και των πολεων και να αποτελεσει ενα διαφορετικο πολο “απο τα κατω” στην πολιτικη ζωη της χωρας. Οι ιδιοι οι Ζαπατιστας βρισκονται σε μια περιοδο εσωστρεφειας, με συνεχεις επιθεσεις απο το Μεξικανικο στρατο, και με το διεθνες δικτυο που στηριζε υλικα και ηθικα τις Ζαπατιστικες κοινοτητες μαλλον διαλυμενο. Ιδιαιτερα μετα την ανοδο του προεδρου Calderon στην κυβερνηση με τη στηριξη του στρατου, και της κήρυξης του “πολεμου κατα της διακινησης ναρκωτικων” (“guerra contra el narco”) ολοκληρη η μεξικανικη κοινωνια ζει κατω απο ένα ιδιοτυπο στρατιωτικό καθεστώς που εχει χρησιμοποιηθει κατα κορον ως δικαιολογια για την καταστολη οποιουδηποτε κινηματος αντιστασης στην ακραια νεοφιλελευθερη λεηλασια που προωθει το κράτος. Στην πραγματικοτητα προκειται για ενα πολεμο αναμεσα σε δυο μορφες “κρατους” που εχουν μεταξυ τους πολυ στενη σχεση: οι τοπικοι “caciques” (κοτζαμπασηδες) εκλεγμενοι με ολα τα κομματα ειναι στο μισθολογιο των narcos (για αυτο πολλοι μιλουν για “ναρκοκρατος” η “narcoestado”), και ο πολεμος για εξουσια, χρήμα και φυσικούς πορους εχει αφησει πισω του μεχρι τωρα 60.000 “αμαχους” νεκρους. Τις περισσότερες φορές οι δυο μορφες συνεργαζονται, οπως στις περιπτωσεις οπου η δραστηριοτητα των narcos εκτοπιζει πληθυσμους απο περιοχες που μετα πωλουνται απο το κρατος σε πολυεθνικες για εξορυξη πορων. Παντως η αστυνομια ειναι παντου και πανοπλη. Στους δρομους των πολεων εκτος απο την αστυνομια κανει περιπολιες και ο στρατος με ανοιχτα φορτηγακια και πολυβολα οπλα.

Οι πολιτικες δολοφονιες ειναι επισης στη διαταξη της ημερας και πολλοι συντροφοι εδω εχουν χασει φιλους και γνωστους τα τελευταια χρονια. Υπαρχει αναμεσα στους αγωνιστες μεγαλος φοβος και οι κινησεις τους ειναι πολυ προσεχτικες και μετρημενες. Ακριβως τη μερα που τελειωνε το συνεδριο, μαθαμε την ειδηση για την εν ψυχρω δολοφονια του Bernardo Vasquez και το τραυματισμο αλλων δυο αγωνιστων εναντια στην κατασκευή ενος μεταλλειου στο χωριο San Jose del Progreso, στην Οαχακα. Καποιοι συντροφοι που τον γνωρίζανε προσωπικά ανέφεραν οτι αυτος ηταν ενας “προαναγγελμένος θανατος”: Ο Bernardo ειχε γλιτώσει δυο φορές απο ενέδρες παρακρατικών, και ενα μηνα πριν ειχαν δολοφονησει εναν συνονοματο του, πιστευοντας οτι ειναι αυτος. Τρεις μερες μετα ηρθε και η ειδηση για τον σοβαρο τραυματισμο στις Σκουριες. Οι περιπτωσεις ειναι πανομοιοτυπες: Και στις δυο οι δράστες ειναι Καναδεζικες εταιρίες στηριζόμενες απο νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις, και στις δυο ο δήμαρχος ειναι πουλημένος και η κοινωνία διχασμένη απο τις ψεύτικες υποσχέσεις για πρόοδο και εργασία. Και στις δυο περιπτώσεις η (παρα)κρατικη βία μετατρέπεται σε ύστατο μέσο “πειθούς”. Υπάρχει όμως μια μικρή αλλα ουσιώδης διαφορά: Στην Ελλάδα η βια ειναι τις περισσότερες φορές τυφλή και “εν θερμω”, ενώ στο Μεξικό ειναι “εν ψυχρώ” και στοχευμενη στα πιο ορατά και δραστήρια μελη των κινηματων, συνηθως με ενεδρες απο παρακρατικους. Εχω ακουσει πολλες φορες, ακομα και απο τους ενθερμους υποστηρικτες της αυτονομιας, οτι στις επικειμενες εκλογες θα ψηφισουν τον υποψηφιο του PRD (σοσιαλδημοκρατες), αν και γνωριζουν οτι μια αριστερη κυβερνηση ειναι πολλες φορες χειροτερη απο μια δεξια αφου ακριβως “αποκινητοποιει” τα κοινωνικα κινηματα, οπως συνεβη ηδη στην Αργεντινη, στην Βολιβια, το Εκουαδορ και αλλου. Η σταση τους δεν ειναι παραδοξη αλλα ρεαλιστική: “Ετσι οπως ειναι τα πραγματα, θα ψηφισουμε αυτον που μας σκοτωνει λιγοτερο”.

Sobre este blog...

autonomías!

Los primeros años del siglo ΧΧΙ han dado visibilidad a una serie de proyectos que están tratando de superar tanto el Estado como el mercado, tratando de imaginar un mundo más allá del capitalismo.

Armados con militancia, paciencia, perseverancia y disposición a la experimentación, movimientos inspirados en la autonomía, el municipalismo libertario, la democracia directa, la economía solidaria, el cooperativismo, la autogestión obrera y los bienes comunes (commons), dan cada día pasos pequeños pero constantes hacía el surgimiento de un nuevo mundo en las grietas del que se está muriendo.

Al mismo tiempo, ponen en cuestión a través de sus prácticas -cada uno de su propia manera y estableciendo sus propias prioridades- los valores y las  instituciones que constituyen los pilares del capitalismo: el individualismo y la competición, el trabajo asalariado, la propiedad individual, la representación política.

Este sitio web es un intento de cartografiar estos caminos, poniendo en relieve los puntos donde encajan las piezas del rompecabezas, los puntos que componen la imagen de un nuevo mundo basado en la solidaridad, el reconocimiento mutuo, la igualdad, la diversidad, la proximidad, la libertad.

Entrevista a Koman Ilel, sobre los proyectos de autonomía de Tesalónica

Entrevista sobre los experimentos de autonomía en la ciudad de Tesalónica, Grecia, a la radio independiente Koman Ilel (www.komanilel.org/) de Chiapas.

"KOMAN ILEL es un colectivo de comunicación ciudadana, comunitaria y alternativa hecha desde un enfoque de comunicación popular. La colectividad que construimos es sobre todo una forma de trabajo y de mirar el mundo que se expresa en nuestro nombre que en maya tsotsil significa “mirada colectiva”. Una mirada múltiple, libre, independiente y crítica que trabaja con una profunda convicción política por la construcción de una vida digna y autónoma."

La entrevista se hizo en marzo de 2012 y se refiere a los procesos de construcción de espacios autónomos en Tesalónica, Grecia.