25 Νοεμβρίου 2014

Agua mas allá del Estado

Los comités de agua de Bolivia defienden sus formas organizativas horizontales y participativas, frente a un Estado cada vez más centralizado. 

Marcela Olivera

La autonomía y horizontalidad son parte de las formas tradicionales organizativas de los bolivianos.  Juntas constituyen  una manera real, práctica, cotidiana de entender lo público y de vivir la democracia participativa siempre al margen del Estado y de los gobiernos de turno.


Los comités de agua de la zona sud de la ciudad de Cochabamba, la cuarta ciudad más grande de Bolivia, son el epitome de las formas autonómicas y horizontales bolivianas. Esta red todavía activa, se volvió visible después de la ‘guerra del agua’ del 2000, cuando una movilización popular de gran escala detuvo los intentos de privatizar el sistema publico de agua de la ciudad.

Mientras muchos asocian la guerra del agua con la noción de verdadera democracia, esta descripción pudiera poseer una contradicción en si misma:  una guerra –cualquier guerra- implica violencia, pérdida de energía y recursos, muertes, desacuerdo y la democracia (como la conocemos en Occidente), tiene la función de precisamente evitar todo aquello. Pero el conflicto no fue una simple batalla  por la defensa de un recurso. Uno de los principales motivos de tal(es) conflicto(s) fue precisamente la histórica y permanente lucha de las y los bolivianos por defender su derecho a decidir de una manera horizontal y autónoma sobre sus propias necesidades, es decir: su imperiosa y siempre pospuesta necesidad de vivir en verdadera democracia.

20 Νοεμβρίου 2014

Transforming crisis into krisis, pt.4: The challenge of linking struggles on a national and international level

This is the last in a four-part series of articles on austerity in Greece and the response of society. Read part 3 here.



While mass media tirelessly repeat the “there is no alternative” mantra in order to ease the imposition of further neoliberal austerity, southern Europe resists in a surprisingly collectively creative manner towards system change. This creative resistance is the focus of the Festival4sce. Members of the coordination team, active in various initiatives in their respective local areas, all agree that resistance has to be encouraged and strengthened through the participation of larger groups of society.  For Emma -member of the Citizen Debt Audit Platform (PACD) in Spain-, the one thing that always stands out is “how strong resilience movements are in comparison with movements that work more focused on strategies of political incidence, change and confrontation. There is a tremendous media blockage in "the centre" of what is happening in the European periphery. A painful vast majority of people have not a clue of what is going on in countries like Greece or Spain and this has shocked me profoundly when moving to France. This is a huge challenge we are facing for neoliberalism and austerity has to be confronted on a European scenario. We have to learn how to deal with the different cultural, political and social backgrounds”.


Differences in struggles although remain the main challenge for networking and cooperation among them. As Jeza -member of 15M International- sees it, in Greece “there are many different initiatives and different ways of working. Social clinics that serve uninsured people (one third of the population) are an example of citizen self-organization to solve a problem or to alleviate a situation. Many countries do not know what the situation is in Greece. That clash with the reality of a humanitarian catastrophe can help put them in context: this is also Europe. The Greek initiatives are fighting in very adverse conditions, what often leaves them little time to work on networking and communication. The initiatives of other countries working on safer ground can provide much there, ideas and developments that are not possible at the time being in Greece”. Emma though, sees differences regarding methodologies and practices: “Social movements in Spain have developed and shared with each other practices and knowledge that have become widespread throughout our movements. This makes collaboration between collectives and nodes very effective and smooth. We are highly networked movements and this is a big difference with Greece. On the other hand, we do have very similar political approaches regarding maturity and understanding of the situation Europe is in. This is the feeling I get when I compare my experiences of collaboration with central and northern European countries. But of course, we have been hit first...”

14 Νοεμβρίου 2014

Transforming crisis into krisis, pt.3: Giving birth to the #Festival4sce: Another world is not only possible but already exists!

This is the third in a four-part series of articles on austerity in Greece and the response of society. Read part 2 here.



During the Syntagma Square occupation, in various citizen assemblies and working groups, the organisation of an event that would foster communication, cooperation and networking in a practical way amongst the various alternative initiatives scattered all over the country, was repetitively discussed. One year later, in October 2012, members of various initiatives and collectives[1] such as the Athens Time Bank-Syntagma Square, Kafeneio Akadimias Platonos, the collective Nea Guinea, the eco-community project Spithari-Waking Life, the Votsalo network amongst others, put in action this idea by organising the so called Festival for Solidarity and Cooperative Economy (#Festival4sce): more than 200 citizen initiatives from all over Greece participated and  organised practical workshops, discussions, presentations and collective events, thus giving the opportunity to visitors to discover another world, where “market laws and exploitation of human labour for profit maximisation isn’t the rule, a world in which human relationships become meaningful again”[2].

Each year the Festival is organised around special thematic threads such as self-management, self-sufficiency, self-reliance, localisation or degrowth. The programme includes discussion workshops, DIY workshops, thematic discussions, workshops for kids, various cultural events such as concerts, music, theatre, performances, exhibitions, video projections, thus combining theoretical and practical knowledge, all designed under a radical thinking perspective. Furthermore, the Festival4sce provides space and time for spontaneous assemblies among groups and initiatives with common interests in order to network and build bonds of cooperation. As a result, the first meeting of exchange networks in Greece was held during the first edition. Besides, the Festival4sce is a source of inspiration of various events taking place in other parts of the country. An interesting example is the CommonsFest, taking place since 2013 in Heraklion, Crete.

12 Νοεμβρίου 2014

Transforming crisis into krisis, pt.2:The societal response to austerity

This is the second in a four-part series of articles on austerity in Greece and the response of society. Read part I here.

From crisis to krisis: the emergence of another possible world


Since the very beginning of Greece’s placement under Troika’s supervision, the Greek society responded with huge and massive demonstrations in the largest cities of the country. During the uprising of the so called Indignants (Aganaktismenoi) movement in 2011, the squares[2] were the main scene of action where the seeds of radical thinking and civil disobedience were planted. Social dynamics of preliminary self-management processes emerged as a spontaneous response to the immediate need of dealing with organisational and logistical needs on the occupied squares as well as bypassing extreme state repression. Thus, various working groups such as first aid, food supply, safety & defence, cleaning, multimedia or infrastructure supply were set up collectively.

A strong will to take life into their own hands inspired citizens from different socioeconomic backgrounds to transform crisis to krisis: through citizen assemblies and working group discussions they gradually realised that the only way to break away from the crisis was to trust and develop their own krisis. Large groups of people, widely questioning the Troika’s authority as well as the government’s policies, have been launched into primary processes of direct democracy, horizontality, shared decision making, participatory leadership and collective intelligence. Forming working groups on different thematic threads such as education, health, economy, culture or justice, they explored ways to put their vision into practice. As a result, the massive and collective reappropriation of public spaces in the biggest cities all over the country played a catalytic role in the emergence of grassroots initiatives; during the occupation of Syntagma Square in Athens, collective action gave birth to alternative initiatives such as the Citizen Debt Audit Campaign, the Athens Time Bank-Syntagma Square, the Exchange Solidarity Bazaar of Syntagma Square or the Real Democracy Multimedia Team amongst many others.

3 Νοεμβρίου 2014

Το νερό πέρα από το κράτος

Οι επιτροπές νερού της Κοτσαμπάμπα συνεχίζουν τις παραδόσεις της ιθαγενικής αυτόνομίας της Βολιβίας, απέναντι σε ένα πρόσφατα επανιδρυμένο αλλά άκρως συγκεντρωτικό κράτος.

Μαρσέλα Ολιβέρα
Μετάφραση: Θοδωρής Καρυώτης


Η αυτονομία και η οριζοντιότητα αποτελούν παραδοσιακές μορφές κοινωνικής οργάνωσης στη Βολιβία. Μαζί, συγκροτούν έναν εναλλακτικό, πρακτικό και καθημερινό τρόπο κατανόησης αυτού που ονομάζουμε «το δημόσιο». Ταυτόχρονα, προτάσσουν  ένα μοντέλο εξάσκησης της ζωντανής, συμμετοχικής δημοκρατίας στο περιθώριο του κράτους και των εκάστοτε κυβερνήσεων.  



Οι επιτροπές νερού του νότου της Κοτσαμπάμπα, της τέταρτης μεγαλύτερης πόλης της Βολιβίας, αποτελούν την επιτομή των βολιβιανών μορφών αυτονομίας και οριζοντιότητας. Οι οργανώσεις αυτές ήρθαν στο προσκήνιο κατά τη διάρκεια του «Πολέμου του Νερού» το 2000, όταν η μαζική κινητοποίηση της τοπικής κοινωνίας κατάφερε να σταματήσει την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης του νερού της Κοτσαμπάμπα, η οποία προωθούταν από το κράτος. Σήμερα οι επιτροπές νερού παραμένουν ενεργές. 




Ενώ πολλοί συνδέουν τον Πόλεμο του Νερού με την έννοια της «πραγματικής» δημοκρατίας, αυτό μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνεται αντιφατικό: ο πόλεμος συνεπάγεται τη βία, την απώλεια ενέργειας και πόρων, το θάνατο και τη σύγκρουση• η δυτική αντίληψη της δημοκρατίας, μας λένε, αποσκοπεί στο να αποφύγουμε τα παραπάνω. Ωστόσο, η σύγκρουση αυτή δεν ήταν μια απλή μάχη για την υπεράσπιση ενός φυσικού πόρου• αντίθετα, ήταν φυσική συνέχεια της ακατάπαυστης ιστορικής πάλης του λαού της Βολιβίας για την υπεράσπιση του δικαιώματός του να αποφασίζει οριζόντια και αυτόνομα για ό,τι αφορά τις δικές του ανάγκες• ήταν, δηλαδή, απόρροια της επιτακτικής και αδιαπραγμάτευτης ανάγκης τους να ζουν σε μια αληθινή δημοκρατία. 

2 Νοεμβρίου 2014

Transforming crisis into krisis, pt.1: The social impact of austerity measures in Greece

This is the first in a four-part series of articles on austerity in Greece and the response of society.


Crisis. Originally, the word derives from the ancient Greek verb “krinein”, meaning to judge in order to take a decision and its noun, “krisis”, meaning judgment, decision. According to Steven James Venette "crisis is a process of transformation where the old system can no longer be maintained."



In Greece, the obsessive persistence of the ruling elites in rescuing by any means the current socioeconomic system, even during its long phase of death rattle, has fuelled a significant social mobilisation towards the Alternative Route, striving to transform crisis to krisis. Several citizen initiatives and grassroots groups organise, since 2012, the Festival for Solidarity and Cooperative Economy (#Festival4sce) seeking to build the foundations of another world that is not only possible, but already growing.

Following the links between the social impacts of the austerity imposed during the last four years in Greece and the alternatives proposed by citizens themselves, this series of articles is structured around four main axes:

PART I: The social impact of austerity measures in Greece

During the last four years, Greece has undergone a deep and unprecedented multidimensional recession, following the international financial crisis of 2008-2009. As a remedy to the abrupt deterioration of the country’s borrowing capacity and the accelerated accumulation of - the already unsustainable - Greek debt, successive governments have signed special MOU’s[2] with the Troika[3] giving away the country’s sovereignty, in exchange for promises to put Greece back on the path of development and growth; the system, in order to survive, urgently required a redistribution of money circulation, redirecting cash from a huge number of small deposits to a small number of huge accounts. As a result, harsh austerity measures have been imposed including slashing of salaries and pensions, drastic tax increases and generalised dismantling of the social role of the State while in parallel special funds to save the Greek banking system have been created. Furthermore, according to the second MOU, Greece has been obliged to open a special account for debt repayment in the Bank of Greece, as an ultimate priority over the current operational public expenses.  All these policies resulted in a dramatic drop of consumer buying power thus influencing negatively all macroeconomic indicators, such as GDP, unemployment rate, growth rate, deficit rate, etc. Worldwide known economists, scientists and even politicians have been widely questioning the effectiveness of such policies. Peer Steinbrück, the Social Democratic Challenger of Angela Merkel[4] was of the ones to openly denounce this “deadly dose of austerity"; a proven recipe to kill an economy. Even the IMF has reported[5] growth forecast errors in relation to planned fiscal consolidation, admitting that they “failed to realise the damage austerity would do to Greece”[6]. It is interesting to point out that the Troika has recently recognised that Greeks cannot bear new taxes.

24 Οκτωβρίου 2014

I movimenti sociali di fronte all'ascesa di SYRIZA e la sinistra parlamentare

Un governo di sinistra può dare uno spazio di respiro ai movimenti, ma può anche accelerare la loro de-mobilitazione e la loro assimilazione da parte del potere statale 


Theodoros Karyotis, Antonis Broumas

La versione greca di questo articolo fu pubblicata 
nella rivista Babylonia, settembre 2014
Traduzione: @mirimmi

"Per noi il contenuto del progetto rivoluzionario è che la gente diventi capace di prendere in mano le questioni sociali e l'unica via per raggiungere questo obiettivo è che la gente vada prendendo sempre piú le questioni sociali nelle proprie mani" 

~ Cornelius Castoriadis (1979)


"...quello che sta emergendo è un'altra società: l'obiettivo è il potere, non il potere statale, ma che la gente si organizzi come poteri in un diverso contesto sociale"
~ Raul Zibechi (2010)

Al giorno d'oggi l'antagonismo sociale si verifica in termini marziali. La dominazione capitalista risolve le sue contraddizioni, non concedendo certi diritti e privilegi agli oppressi, come ha fatto in passato, ma imponendo uno stato di eccezione permanente, dove tutte le misure di ingegneria sociale sono giustificate e tutte le proteste sono percepite come un'apertura delle ostilità. Raggiungere un nuovo equilibrio rimane una sfida, che potrá essere affrontata solo con l'arrivo - o no - del contropotere sociale al centro della scena politica. 

In questo contesto storico-sociale, la possibilità di un governo di sinistra emerge in Europa con la coalizione di Syriza in Grecia e con il neonato Podemos in Spagna come avanguardie, in risposta alla prospettiva dell'autoritarismo neoliberale consolidato su basi nazionaliste.



I periodi di crisi sono momenti di antagonismo sociale, in cui si liquefanno le posizioni delle forze sociali contestatarie. Nell' attuale crisi i movimenti sociali autonomi emergono dalle contraddizioni del capitalismo moderno come i principali soggetti collettivi con potenziale per una trasformazione radicale e un cambio sociale. Essi costituiscono la principale opposizione alla dominazione capitalista nell'odierno confronto sociale, e qualsiasi conflitto dentro l'apparato dello stato e del governo è, essenzialmente, un riflesso del flusso e del riflusso delle mobilizzazioni sociali.

Nonostante siamo coscienti che il nuovo mondo a cui aneliamo può realizzarsi solo attraverso le lotte dal basso, dobbiamo contemplare seriamente la possibilità di un governo di sinistra. Gli effetti di tale vittoria elettorale potrebbero essere ambigui per i movimenti di base, dal momento che, da un lato questa vittoria potrebbe modificare l'equilibrio del potere e, quindi, dare un pò di respiro ai movimenti nel loro confrontarsi con la dominazione capitalista, però, dall'altro lato, potrebbe accellerare l'inquietante tendenza alla coptazione e assimilazione dei movimenti sociali da parte della logica della gestione statale.

Burocrazia di sinistra e stato

In teoria, la sinistra comunista si relaziona con lo stato in termini strumentali. La conquista dello stato borghese si presenta come un male necessario nel cammino verso il potere operaio. Questa visione è - incluso nel puro livello teorico - ricca di contraddizioni. Anche nelle sue versioni più sofisticate non affronta la questione della relazione dialettica tra la brocrazia del partito d'avanguardia e la autonomia del mondo del lavoro, nè la possibilitá di ottenere una transizione a una società egualitaria, quando esiste tale disparità tra i mezzi usati e le mete proposte. 


Nella prassi sociale l`esperienza storica delle relazioni tra partiti di sinistra e stato è ancora più complessa e contraddittoria. Nel XX sec. quasi la metà del pianeta è stato governato dalla burocrazia di sinistre che esercitarono il potere lontano dalle classi sociali che dicevano di rappresentare. Nelle maggiori vttorie della sinistra - elettorali o altre - le forme popolari di organizzazione, siano soviet, cosiglio dei lavoratori o assemblee, furono soppresse sommariamente dal potere centrale della nuova classe dirigente. Peró anche là dove non arrivarono ad avere il potere statale, le buorocrazie della sinistra operarono puramente come agenti di mediazione e delegazione del potere politico, invece di essere una espressione genuina del soggetto collettivo del movimento operaio. In un tentativo di vincere lo stato borghese con le sue stesse armi, modellarono le proprie strutture organizzative sugli elementi piú reazionari e gererchici dello stesso stato borghese, annullando cosí qualsiasi tentativo di autoespressione autonoma dei lavoratori.

20 Οκτωβρίου 2014

Τους θέλουμε πίσω ζωντανούς!

Φοιτητές και καθηγητές του πανεπιστημίου της Πουέμπλα καταγγέλουν τη συνέργεια κράτους και καρτέλ στην εξαφάνιση 43 φοιτητων στην πολιτεία Γκερέρο, καθώς και την κατα μέτωπο επίθεση που δέχονται όσοι αντιστέκονται στην νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση στο Μεξικό.

Μετάφραση: Κατερίνα Νασιώκα

Στις 26 του Σεπτέμβρη, στην πόλη Ιγουάλα της πολιτείας Γκερέρο του Μεξικού, αστυνομικές δυνάμεις που συνεργάζονται με δολοφόνους των τοπικών καρτέλ, άνοιξαν πυρ εναντίον διαδηλωτών φοιτητών της αγροτικής παιδαγωγικής σχολής (Νορμάλ) “Raúl Isidro Burgos” της Αγιοτσινάπα. Ο τραγικός απολογισμός της αστυνομικής βαρβαρότητας: 6 νεκροί (φοιτητές και κάτοικοι της περιοχής) και 43 αγνοούμενοι φοιτητές που είχαν συλληφθεί/απαχθεί από την αστυνομία και το στρατό κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης.  

Οι 43 φοιτητές δεν έχουν εμφανιστεί μέχρι σήμερα και κανείς δεν γνωρίζει πού βρίσκονται, παρά τις αγωνιώδεις εκκλήσεις γονιών, συγγενών, καθηγητών και μεγάλου αριθμού αλληλέγγυων ώστε να βρεθούν ζωντανοί, καθώς και τις υποτιθέμενες αντίστοιχες ενέργειες των δημοτικών αρχών της Πολιτείας του Guerrero.


Η αστυνομική βία έχει υπερβεί κάθε όριο! Η οργή και η αγανάκτησή μας ξεσπάει μπροστά στον πόλεμο που έχουν εξαπολύσει τα κυρίαρχα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα  ενάντια στον μεξικανικό λαό. Τα συνεχή εγκλήματα, τώρα προς τους φοιτητές (νορμαλίστας) της Αγιοτσινάπα, με σειρά επιθέσεων και δολοφονιών ενάντια σε πολλούς από εμάς, μπορούν να γίνουν κατανοητά μέσα στο πλαίσιο της όξυνσης του αυταρχισμού, ελέγχου, υποταγής που προσδιορίζεται από το τρίπτυχο: μαφιόζικο κράτος – κεφάλαιο – ναρκοβιομηχανία. Οι πρόσφατες θηριωδίες  της κρατικής καταστολής δείχνουν ξεκάθαρα ότι μέσα στο νεοφιλελεύθερο σχέδιο της καπιταλιστικής αγοράς δεν υπάρχει χώρος για κανέναν εκτός από την υποταγμένη εργατική δύναμη!



Ο κοινωνικός αγώνας των αγροτικών παιδαγωγικών σχολών (Νορμάλες) είναι μέρος μιας παράδοσης αντίστασης που εκτείνεται σε όλο το Μεξικό και την οποία το κράτος/κεφάλαιο πάντοτε προσπαθούσε να εξαφανίσει. Τώρα είναι εμφανές πως έχει πραγματικά τελειώσει οποιαδήποτε ανοχή απέναντι στους αγώνες και πως οι κοινωνικές διαμαρτυρίες αντιμετωπίζονται με σφαίρες! Θεωρούμε τον εαυτό μας ενεργό κομμάτι αυτής της παράδοσης, με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους.



Γνωρίζουμε πως οι επιθέσεις ενάντια στον μεξικανικό λαό, την Λατινική Αμερική και τον υπόλοιπο τον κόσμο, ανταποκρίνονται στην επιτακτική ανάγκη του κεφαλαίου να αναδιαρθρωθεί και να βρει λύσεις στην κρίση αναπαραγωγής του. Η εμπορευματοποίηση των ζωτικών μας χώρων, η σύνδεση της βιομηχανίας-αγοράς των ναρκωτικών με τις πολυεθνικές, η εξαφάνιση ολόκληρων χωριών από αναπτυξιακά έργα τεράστιας εμβέλειας, η στρατιωτικοποίηση, οι κρατικές μεταρρυθμίσεις για την πλήρη ιδιωτικοποίηση της υγείας, της εκπαίδευσης κλπ. είναι μέρος της προσπάθειας αναδιάρθρωσης που βάζει σε κίνδυνο τη ζωή όλων μας. Συμμετέχουμε στον αγώνα ενάντια στο κεφάλαιο και για την οργάνωση διαφορετικών μορφών αναπαραγωγής της ζωής. Να βάλουμε φρένο στην εμπορευματοποίηση της ζωής μας και τη δολοφονική βία του κράτους.




Η πάλη για τη ζωή είναι το στοιχείο σύγκλισης ανάμεσα στις πολλαπλές εκφράσεις αντίστασης και αξιοπρέπειας που ξεδιπλώνονται σε ολόκληρο το Μεξικό. Να σταματήσει η καταστολή ενάντια στα λαϊκά κινήματα και τους κοινωνικούς αγώνες.

Είμαστε όλοι Αγιοτσινάπα!
Θέλουμε πίσω ζωντανούς τους αγνοούμενους φοιτητές!


Συνέλευση Φοιτητών/Καθηγητών του Ινστιτούτου Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών (ICSYH) του πανεπιστημίου της Πουέμπλα (BUAP) του Μεξικού, 18/10/2014

15 Οκτωβρίου 2014

Les mouvements sociaux face à la montée en puissance de Syriza et à la gauche parlementaire

Un gouvernement de gauche peut fournir un espace de respiration pour les mouvements, mais il peut aussi accélérer leur démobilisation et leur assimilation par le pouvoir d'État.

Par Antonis Broumas et Theodoros Karyotis
traduit par Thomas Coutrot, porte-parole Attac France





Pour nous, le contenu du projet révolutionnaire est que les gens deviennent capables de prendre en main les questions sociales, et le seul moyen pour eux d'atteindre cette capacité est de prendre progressivement en main de plus en plus de questions sociales .
~ Cornelius Castoriadis (1979)
Ce qui émerge est une autre société: l'objectif est le pouvoir, pas le pouvoir d'État, mais celui des gens de s'organiser en tant que pouvoirs dans un contexte social différent.
~ Raul Zibechi (2010)
Aujourd'hui, l'antagonisme social se manifeste en termes militaires. La domination capitaliste résout ses contradictions non par l'octroi de certains droits et privilèges aux opprimés, comme dans le passé, mais en imposant un état ​​d'exception permanent, où toutes les mesures d'ingénierie sociale sont justifiables et où toute protestation est perçue comme une déclaration d'hostilités. Parvenir à un nouvel équilibre reste un défi, qui ne sera surmonté que par l'affirmation du contre-pouvoir social au centre de la scène de la vie politique.

Dans ce contexte socio-historique, la possibilité d'un gouvernement de gauche émerge en Europe, avec en avant-garde la coalition de gauche de SYRIZA en Grèce et le nouveau-venu Podemos en Espagne, comme une réponse à la perspective de l'autoritarisme néolibéral consolidé sur une base nationaliste.
Les périodes de crise sont des moments d'antagonisme social où les positions des forces sociales de contestation sont liquéfiées. Dans la crise actuelle, les mouvements sociaux autonomes émergent des contradictions du capitalisme moderne en tant que les principaux sujets collectifs disposant d'un potentiel de transformation radicale et de changement social. Ils constituent le principal adversaire de la domination capitaliste dans la confrontation sociale actuelle, et les conflits à l'intérieur de l'appareil d' État sont essentiellement le reflet du flux et du reflux des mobilisations sociales.
Tout en étant conscients que le nouveau monde auquel nous aspirons ne peut advenir qu'à travers les luttes d'en bas, nous devons envisager sérieusement la possibilité d'un gouvernement de gauche. Les effets d'une telle victoire électorale seraient ambigus pour les mouvements de base, étant donné que, d'une part, une telle victoire peut faire pencher le rapport de forces et, ainsi, offrir un répit aux mouvements dans leur confrontation avec la domination capitaliste, mais, que d'autre part, elle pourrait accélérer la tendance inquiétante à la cooptation et l'assimilation des mouvements sociaux par la logique de la gestion de l'État .

Bureaucratie de gauche et État

En théorie, la gauche communiste considère l'état en termes instrumentaux. La conquête de l'État bourgeois est présentée comme un mal nécessaire sur la voie du pouvoir des travailleurs. Cette approche, cependant, est plongée - même sur un plan purement théorique - dans une série de contradictions. Même dans ses versions les plus sophistiquées, elle ne parvient pas à régler la question de la relation dialectique entre la bureaucratie avant-garde du parti et l'autonomie du monde du travail, ni celle de la possibilité d'une transition vers une société égalitaire avec une telle disparité entre les moyens employés et les objectifs proposés.
Mais dans la pratique sociale, l'expérience historique de la relation entre les partis de gauche et l'État est encore plus complexe et contradictoire. Au 20e siècle, près de la moitié de la planète a été dirigée par des bureaucraties de gauche qui exerçaient le pouvoir en totale séparation des classes sociales qu'elles étaient censées représenter. Dans la plupart des victoires de la gauche - électorales ou autres - des formes populaires d'organisation, qu'il s'agisse de soviets, les conseils ou d'assemblées de travailleurs, ont été sommairement remplacées par le pouvoir central de la nouvelle classe dirigeante. Mais même là où elles n'ont pas pris le pouvoir, les bureaucraties de gauche ont opéré comme de simples agents de médiation et de délégation de pouvoir politique, plutôt que comme une véritable expression du sujet collectif du mouvement ouvrier. Dans une tentative de vaincre l'État bourgeois avec ses propres armes, elles ont calqué leurs structures organisationnelles sur les aspects les plus réactionnaires et hiérarchiques de l'État bourgeois, étouffant ainsi toute tentative de libre expression autonome des travailleurs.
Néanmoins, aujourd'hui, beaucoup de choses ont changé depuis l'âge d'or des mouvements ouvriers. Dans le contexte européen, une possible conquête du pouvoir d'État par un parti de gauche n'est plus considérée comme un mal nécessaire, mais comme un objectif stratégique pour atténuer l'impact de l'offensive néolibérale sur le tissu social. Dans la mythologie moderne de gauche, l'État est implicitement considéré comme la dernière frontière de la « vraie » politique en opposition à la puissance sociale en plein essor du capital; d'où le fait que la critique de la nature essentiellement bourgeoise du pouvoir d'État peut facilement être négligée. Cette conception de l'État, commune à la majorité des partis de gauche contemporains, est en régression même par rapport aux approches antérieures de la gauche social-démocrate, qui avait au moins conservé un lien minimal avec l'objectif stratégique de transformation sociale.

13 Οκτωβρίου 2014

Los movimientos sociales frente al ascenso de Syriza y la izquierda parlamentaria


Por Theodoros Karyotis y Antonis Broumas
Traducido por Jeza Goudi

"Para nosotros, el contenido del proyecto revolucionario es que la gente llegue a ser capaz de tomar las cuestiones sociales en sus propias manos y la única vía para lograrlo es que la gente vaya tomando más y más los asuntos sociales en sus manos".
~ Cornelius Castoriadis (1979)

"...lo que cobra forma es una sociedad otra: el objetivo es el poder, no el estado, o sea organizarse como los poderes de una sociedad otra".
~ Raul Zibechi (2010)


Hoy en día, el antagonismo social sucede en términos marciales. La dominación capitalista resuelve sus contradicciones, ya no concediendo ciertos derechos y privilegios a los oprimidos, como ha hecho en el pasado, sino imponiendo un estado de excepción permanente, donde todas las medidas de ingeniería social están justificadas y todas las protestas son percibidas como una iniciación de hostilidades. Llegar a un nuevo equilibrio sigue siendo un reto; y ese reto se abordará solo con la irrupción del contrapoder social en el centro de la escena política.

En este contexto sociohistórico, la posibilidad de un gobierno de izquierda emerge en Europa, con la coalición de izquierdas Syriza de Grecia y el recién llegado Podemos de España como su vanguardia, en respuesta a la perspectiva del autoritarismo neoliberal consolidado sobre una base nacional.
Los periodos de crisis son momentos de antagonismo social, en los que se licúan las posiciones de las fuerzas sociales contestatarias. En la presente crisis, los movimientos sociales autónomos emergen de las contradicciones del capitalismo moderno como los principales sujetos colectivos con un potencial para una transformación radical y un cambio social. Ellos constituyen el principal oponente a la dominación capitalista en la actual confrontación social y cualquier conflicto dentro del aparato del estado y del gobierno es, esencialmente, un reflejo del flujo y reflujo de las movilizaciones sociales. Siendo conscientes de que el nuevo mundo que anhelamos solo puede venir a través de las luchas desde las bases, tenemos que contemplar seriamente la posibilidad de un gobierno de izquierdas. Los efectos de tal victoria electoral serían ambiguos para los movimientos de base, ya que, por un lado, esa victoria podría inclinar el equilibrio de poder y, por tanto, dar un poco de oxígeno a los movimientos en su enfrentamiento a la dominación capitalista, pero, por otro, podría acelerar la inquietante tendencia a la cooptación y asimilación de los movimientos sociales por parte de la lógica de la gestión estatal.

Burocracia de izquierdas y estado

En teoría, la izquierda comunista se relaciona con el estado en términos instrumentales. La conquista del estado burgués se presenta como un mal necesario en el camino hacia el poder obrero. Esta visión, sin embargo, se sumerge –incluso en el puro nivel teórico– en una serie de contradicciones. Incluso en sus versiones más sofisticadas no aborda la cuestión de la relación dialéctica entre la burocracia del partido de la vanguardia y la autonomía del mundo del trabajo, ni la posibilidad de conseguir una transición a una sociedad igualitaria, cuando existe tal disparidad entre los medios usados y las metas propuestas.

1 Οκτωβρίου 2014

SYRIZA rising: what’s next for the movements in Greece?

A left-wing government may provide breathing space to the movements, but it can also accelerate their demobilization and assimilation by state power.


By Antonis Broumas and Theodoros Karyotis

First published at ROAR Mag



For us the content of the revolutionary project is for people to become capable of taking social matters in their hands, and the only means for them to attain this capability is to gradually take social matters in their hands more and more.


~ Cornelius Castoriadis (1979)

[W]hat is emerging is another society: the objective is power, not state power, but for people to organize themselves as powers in a different social context.

~ Raul Zibechi (2010)

Nowadays, social antagonism occurs in martial terms. Capitalist domination resolves its contradictions not by granting certain rights and privileges to the oppressed, as it has done in the past, but by imposing a permanent state of exception, where all measures of social engineering are justifiable and all protest is perceived as an initiation of hostilities. Reaching a new equilibrium remains a challenge, which will be addressed only by the social counter-power entering — or not entering — the center stage of political life.

In this socio-historical context, the possibility of a left-wing government emerges in Europe, with the left-wing coalition of SYRIZA in Greece and newcomer Podemos in Spain in its vanguard, as a response to the prospect of neoliberal authoritarianism consolidated on a nationalist basis.

Periods of crisis are moments of social antagonism, in which the positions of contesting social forces are liquefied. In the present crisis, autonomous social movements emerge from the contradictions of modern capitalism as the main collective subjects with a potential for radical transformation and social change. They constitute the main opponent of capitalist domination in the present social confrontation and any conflicts inside the state and government apparatus are essentially a reflection of the ebb and tide of social mobilizations.

Despite being aware that the new world we long for can only come about through the struggles from below, we have to seriously contemplate the possibility of a left-wing government. The effects of such an electoral victory would be equivocal for grassroots movements, since, on the one hand, such a victory may tilt the power balance and, thus, provide breathing space to the movements in their confrontation with capitalist domination, but, on the other hand, it could accelerate the disquieting trend of co-optation and assimilation of social movements by the logic of state management.

Left-Wing Bureaucracy and the State

In theory, the communist left relates with the state in instrumental terms. The conquest of the bourgeois state is presented as a necessary evil on the road to workers’ power. This approach, however, is immersed — even on a purely theoretical level — in a series of contradictions. Even in its most sophisticated versions it fails to address the issue of the dialectic relation between the vanguard party bureaucracy and the autonomy of the world of labor, or the possibility of achieving a transition towards an egalitarian society, when there is such disparity between the means employed and the goals proposed.

20 Σεπτεμβρίου 2014

Αυτόνομα Κινήματα και Εξουσία

Τα ανερχόμενα αριστερά κόμματα υπόσχονται την επιστροφή σε μια εποχή όπου το κράτος διαμεσόλαβούσε στις κοινωνικές και ταξικές διαμάχες. Ωστόσο, οι ριζοσπαστικές κοινωνικές αλλαγές προϋποθέτουν τον μετασχηματισμό των αυτόνομων κινημάτων σε δομές αντεξουσίας αδιαχώριστες από την κοινωνία.

Θοδωρης Καρυώτης και Αντώνης Μπρούμας
Δημοσιέυτηκε στη Βαβυλωνία, Τευχος 15, Σεπτέμβρης 2014


  “[...] για μας το περιεχόμενο του επαναστατικού προτάγματος είναι να γίνουν οι άνθρωποι ικανοί να παίρνουν στα χέρια τους τις υποθέσεις τους, και το μόνο μέσο για να αποκτήσουν αυτή την ικανότητα είναι να παίρνουν τις υποθέσεις τους στα χέρια τους όλο και περισσότερο”.
Κορνήλιος Καστοριάδης (1979)

Η κοινωνική αναμέτρηση διεξάγεται σήμερα με πολεμικούς όρους. Η καπιταλιστική κυριαρχία επιλύει τις σύγχρονες αντιφάσεις της όχι με την παραχώρηση δικαιωμάτων και προνομίων στα κατώτερα στρώματα, όπως έκανε στο παρελθόν, αλλά με την εγκαθίδρυση μιας μόνιμης κατάστασης εξαίρεσης, όπου όλα τα μέτρα κοινωνικής μηχανικής είναι νομιμοποιημένα και κάθε είδους διαμαρτυρία θεωρείται εχθροπραξία.   Η εύρεση των νέων ισορροπιών αποτελεί ακόμη ζητούμενο, που θα απαντηθεί με την αλλαγή –ή μη– των συσχετισμών δύναμης από την είσοδο των από κάτω στο προσκήνιο της πολιτικής. Σε αυτό το κοινωνικοιστορικό πλαίσιο αναδύεται στην Ευρώπη το ενδεχόμενο κυβερνήσεων της αριστεράς, με προμετωπίδα τον ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα και το νεοφερμένο Podemos στην Ισπανία, ως αντιπαραβολή στο ενδεχόμενο ενός νεοφιλελεύθερου αυταρχισμού, κοινωνικά παγιωμένου σε εθνικιστικές βάσεις.

Οι περίοδοι καθεστωτικής κρίσης αποτελούν στιγμές κοινωνικού ανταγωνισμού, όπου οι θέσεις των αντιτιθέμενων κοινωνικών δυνάμεων ρευστοποιούνται. Στην παρούσα κρίση τα αυτόνομα κινήματα αναδύονται μέσα από τις σύγχρονες αντιφάσεις του καπιταλισμού ως τα κύρια συλλογικά υποκείμενα με δυνατότητες για ριζοσπαστικές συνθέσεις και κοινωνικές αλλαγές. Αποτελούν τον βασικό αντίπαλο της καπιταλιστικής κυριαρχίας στη σύγχρονη κοινωνική αναμέτρηση, με τις εξελίξεις στα κοινοβούλια αλλά και οπουδήποτε αλλού να αποτελούν ουσιαστικά αντανάκλαση της άμπωτης ή της παλίρροιας των κινημάτων. Εντούτοις, δομούνται ως υποκείμενα με όρους, που για την ώρα αδυνατούν να ανοίξουν απελευθερωτικές προοπτικές σε μακρο – κοινωνικό επίπεδο και, τελικά, έτσι να σηκώσουν το βάρος της αναμέτρησης. Μοιραία λοιπόν, μεγάλα κομμάτια των καταπιεζόμενων εναποθέτουν τις ελπίδες τους σε μία αριστερή διαμεσολαβητική προοπτική με πεδίο πάλης και τελικό ορίζοντα τα αποσυντιθέμενα έθνη – κράτη.

20 Αυγούστου 2014

John Holloway: «Το Podemos και ο ΣΥΡΙΖΑ μπορούν να βελτιώσουν τα πράγματα, αλλά η πρόκληση είναι να βγούμε από τον καπιταλισμό»

ιλικρινά πιστεύω πως βρισκόμαστε σε μια κατάσταση που δεν υπάρχουν μακροπρόθεσμες λύσεις για την ανθρωπότητα μέσα στον καπιταλισμό."

Συνέντευξη στον Amador Fernández-Savater

Μετάφραση: Κατερίνα Νασιώκα

Το 2002, ο John Holloway εκδίδει ένα βιβλίο αναφοράς: Να αλλάξουμε τον κόσμο χωρίς να πάρουμε την εξουσία. Εμπνευσμένος από το ¡Ya basta! των ζαπατίστας, από την κοινωνική έκρηξη της Αργεντινή το 2001/2002, και το κίνημα της αντι-παγκοσμιοποίησης, ο Holloway συζητά μια υπόθεση: δεν είναι η ιδέα της επανάστασης ή της αλλαγής του κόσμου που έχει αμφισβητηθεί από την κατάρρευση του αυταρχικού κομμουνισμού, αλλά η ιδέα τηςεπανάστασης ως κατάληψης της εξουσίας και αυτή του κόμματος ως κατεξοχήν πολιτικού εργαλείου.

Μια άλλη έννοια σχετικά με την κοινωνική αλλαγή υποδεικνύεται από τα κινήματα, και γενικά από όλες τις, περισσότερο ή λιγότερο, ορατές πρακτικές που ακολουθούν μια διαφορετική λογική από αυτή του κέρδους: της διάρρηξης του καπιταλισμού, δηλαδή της δημιουργίας χώρων, στιγμών και δραστηριοτήτων που προεικονίζουν έναν διαφορετικό κόσμο. Εξεγερτικότητες σε κίνηση. Από αυτή τη σκοπιά, το ζήτημα της οργάνωσης δεν συμπίπτει πλέον με το κόμμα αλλά περνά μέσα από το ερώτημα του πώς αναγνωρίζονται και συγκλίνουν οι ρωγμές που προχωρούν σχίζοντας τον καπιταλιστικό ιστό.
Αλλά μετά το «να φύγουν όλοι!» της Αργεντινής ήρθε η κυβέρνηση Kirchner και μετά το «δεν μας εκπροσωπούν» εμφανίστηκε το Podemos (*Μπορούμε). Συναντήσαμε τον John Holloway στην Πουέμπλα του Μεξικού για να τον ρωτήσουμε αν, μετά από μια δεκαετία και όλα όσα συνέβησαν μέσα σε αυτή, από τις προοδευτικές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής μέχρι το Podemos και το Σύριζα στην Ευρώπη, και τα προβλήματα των αυτο-οργανωμένων πρακτικών για να υπάρξουν και να πολλαπλασιαστούν, συνεχίζει να πιστεύει ότι είναι δυνατόν «να αλλάξουμε τον κόσμο χωρίς να καταλάβουμε την εξουσία».

Αρχικά, John, θα ήθελα να σε ρωτήσω από πού προέρχεται, πού βασίζεται, η ηγεμονική ιδέα της επανάστασης κατά τον 20ο αιώνα, δηλαδή η ιδέα της κοινωνικής αλλαγής μέσω της κατάληψης της εξουσίας;

JH: Νομίζω ότι το κεντρικό στοιχείο είναι η εργασία, η εργασία νοούμενη ως μισθωτή εργασία, δηλαδή, αποξενωμένη ή αφηρημένη εργασία. Η μισθωτή εργασία ήταν και είναι η βάση του συνδικαλιστικού κινήματος, των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων –που ήταν η πολιτική τους πτέρυγα– και, επίσης, των κομμουνιστικών κινημάτων. Η έννοια αυτή διαμόρφωνε την επαναστατική θεωρία του εργατικού κινήματος: ο αγώνας τηςμισθωτής εργασίας ενάντια στο κεφάλαιο. Αλλά ο αγώνας της ήταν περιορισμένος, επειδή η μισθωτή εργασία είναι το συμπλήρωμα του κεφαλαίου και όχι η άρνηση της.

Δεν καταλαβαίνω τη σχέση ανάμεσα σε αυτή την ιδέα της εργασίας και στην επανάσταση μέσω της κατάληψης της κρατικής εξουσίας.

JH: Ένας τρόπος για να κατανοηθεί αυτή η σχέση είναι ο εξής: αν ξεκινάς με βάση τον ορισμό της εργασίας ως μισθωτής ή αποξενωμένης εργασίας, ξεκινάς από την ιδέα ότι οι εργαζόμενοι είναι θύματα καιαντικείμενα του συστήματος κυριαρχίας. Και ένα κίνημα που αγωνίζεται για να βελτιώσει της συνθήκες ζωής των εργαζομένων (που θεωρούνται θύματα και αντικείμενα) απευθύνεται άμεσα στο κράτος. Γιατί; Επειδή το κράτος, εξαιτίας του ίδιου του διαχωρισμού του από την κοινωνία, είναι ο ιδανικός θεσμός, εφόσον επιδίωξη είναι να εξασφαλιστούν οφέλη για το λαό. Έτσι σκέφτεται η παράδοση του εργατικού κινήματος και η παράδοση των αριστερών κυβερνήσεων αυτή τη στιγμή στην Λατινική Αμερική.

31 Ιουλίου 2014

Self-management as an antagonistic force: commons-based responses to the Greek structural adjustment

As a response to the unprecedented attack on their social, economic and political rights triggered by the imposed austerity measures, Greek citizens organize prefigurative arrangements of political governance from below based on solidarity, direct democracy and defence of the commons, in reclaiming their health, water and livelihood.
Theodoros Karyotis
July 2014


It is evident today that the Greek population is experiencing an unprecedented attack on its socialeconomic and political rights. Using the sovereign debt crisis as an excuse, a series of neoliberal governments have followed the prescriptions of the troika to promote the dismantling of the public health and education systems, to push down wages and pensions, to rob the majority of the population of the little they had through debt and taxation, and most importantly, to sell off everything that constituted the public wealth of the people to multinational corporations. This is not the first case of a structural adjustment that damages the lives of millions· it is however the first violent adjustment that takes place in the European periphery.

The Greek parliamentary left has so far been unable to slow down this offensive, in part due to the strategy of the powerful to divide and rule, by setting every social group against each other through powerful propaganda, and in part because a new reality renders our traditional means of struggle obsolete: The reality that social consensus is not necessary anymore for the exercise of power, since a permanent state of exception makes every extreme measure justifiable and allows the state to systematically repress, criminalize, manipulate and lie. The victims of such repression are systematically presented as perpetrators.

Reactions on the part of the population to this rapid disappearance of all that was familiar and normative in our country range from reactionary, chauvinist and violent postures, such as the rise of the neo-nazi Golden Dawn, to resignation and individualist efforts to save oneself, whatever the cost. But fortunately, we also witness an unprecedented activity and creativity of the social movements. There is a widespread realization that the oppressed social strata cannot merely entrust their salvation to representational structures or institutions such as trade unions and political parties anymore, but that constant grassroots involvement and political participation is imperative.

Greece is probably a peculiar case within Europe in that the state never had a positive role of economic redistribution and the welfare mechanisms were rudimentary even when they existed in the "good days" before the crisis severely hit. This is probably why within the social movements there are presently many voices that not only are anti-austerity or anti-neoliberal, but envision a whole new path that leads us away from state-sponsored capitalism.
What follows is the presentation of 3 movements, which revolve around the following core values: resistance, horizontality, participation, solidarity and defence of the commons, through practices that challenge the dominant discourse and promote popular education and self-initiative.

When the sale of Thessaloniki’s water company was announced in 2011 as part of the Troika’s conditions, citizens promoting direct democracy and cooperativism met with the water workers’ trade union in the occupied squares of the Greek indignados. There, they elaborated a proposal for a viable alternative to both corporate privatization and state administration of water services. They formed a new movement called Initiative 136, based on the simple premise that if 136 Euros is provided by each household in the city, the citizens can raise the amount needed to buy the water company, protect it from corporate greed and manage it through local cooperatives in a non-profit manner, thus ensuring democratic participation, social justice and access to this vital good for everyone. After securing funding from cooperative banks, Initiative 136 presented its bid in the public tender for the privatization of the water company. Its bid was rejected by the institution carrying out the privatization, with no sufficient justification, so Initiative 136 started a legal battle to overturn this decision, parallel to the process of organizing the community and applying political pressure against privatization.

In May 2014, Initiative 136 was one of the main promoters of a grassroots referendum where 98 per cent of the voters rejected water privatization. Massive popular opposition and a Supreme Court decision have since obliged the government to freeze the privatization process. This, however, is only a partial victory; Initiative 136 continues organizing to make social control of water a reality.

Another recent experiment is the occupation, and subsequent operation under workers’ self-management, of the construction materials factory of Vio.Me. in Thessaloniki. In February 2013, 2 years after the employers abandoned the factory, the 40 members of the Vio.Me. workers’ union, organized through assemblary and horizontal decision making, with the support of a wide solidarity movement, restarted production in the occupied factory. At the same time they switched production towards environmentally friendly cleaning products that are distributed through solidarity channels, especially the structures of the blooming social and solidarity economy that is rapidly growing around Greece. The workers of Vio.Me face the hostility of the Greek state, which refuses to create a legal framework that allows the normal operation of the factory and conspires with the ex- owners against this new endeavour. But there is also resistance from a large sector of the communist Left, which accuses the workers of aiming to become small capitalists. According to the traditional Left’s mode of thinking, whatever is not state-owned is private: Society cannot have any self-determined and independent existence outside the dominant institutions of the state and the market.

Despite such a hostile environment, Vio.Me has had significant success in sustaining the worker’s families, in has created a big international solidarity movement. In April 2014, after overcoming several legal and bureaucratic hurdles, the workers formed a cooperative, based on the very principles that had been guiding their endeavor since the beginning: collective decision-making through the workers’ assembly, collective ownership of the means of production, and non-profit operation, as any surpluses will return to the wider community.

The third movement I would like to mention here is Thessaloniki's social solidarity clinic. It is one of the oldest and biggest in a network of clinics around Greece that are run by volunteer health professionals. They are providing free healthcare services to a target population of approximately 3 million Greeks and immigrants that have no social securitcoverage at the moment. They operate remarkably efficiently by horizontal decision making, they finance their activity only on donations of individuals, barring companies and governmental institutions, and they try to engage the community and the patientthemselves in their processes of self-management. At the same time they are part of a wider movement in Greece that demands universal healthcare by engaging in direct action, applying political pressure and trying to create public awareness. At great personal risk, solidarity clinic volunteers who work as physicians and nurses in the public health system, honour their oath by smuggling” into the public hospitals uninsured patients that need treatment or examinations that the solidarity clinic cannot provide.

This article starts by denouncing that the political, economic and social rights of the Greek population are under attack, however what is presented here is not big crowds protesting and demanding that their rights are respected. Rather, present examples are offered where groups of people organize from below and just try to take back what has been robbed of them: Water, healthcare, livelihood. They have fallen out of trust with political and governmental institutions. They envision a different world and at the same time they create the instruments to move towards it. New instruments that are autonomous from existing structures of power, that work outside of the spaces of representational democracy, which are so consistently co-opted, undermined or appeased by the traditional holders of power.

These movements seek not only to create new spaces of political participation and debate, but to operate on a different set of principles: Solidarity, cooperation, self- management, participation, community involvement and defence of the common goods. In short: They organize prefigurative arrangements of political governance from below rather than wait for social or economic rights to be granted by an omnipotent instance of power.

This is not to say that social movements and organizations should stop demanding the enforcement of negotiated rights. Rather, we have to be aware of the limits of the rights discourse and the individualisation it produces in front of instances of power, and be ready to overcome it when it helps perpetuate asymmetrical power relations, by legitimating the domination of those who grant” them over those who claim” the rights. We have already seen how Thessaloniki's social solidarity clinic is a defender of universal healthcare as a right, but also a promoter of community healthcare as a commons. Self-managed initiatives don't reject the idea of rights altogether, but they renegotiate those rights within the context of the community and they challenge the role of the state as enforcer and guarantor of those rights, promoting instead the collective empowerment of the rights holders themselves.
Capitalism is going through a structural crisis. It has reached its energetic, environmental and social limits. Can the practices of commoning, of solidarity, gift and sharing economy, through their questioning of capitalism's core values private property, methodological individualism, political representation– offer us a sneak peek of a new economic and political configuration? Or do we run the chance of offering capitalism a way out of its problems, by helping alleviate the social reproduction crisis that neoliberal policies have created?

To get out of its dead-end, capitalism is trying to get what Massimo DeAngelis calls a commons fix: It tries to utilize commons-based alternatives, especially solidarity structures and cooperatives, as a cheap and easy way to provide welfare support, healthcare, income, protection from unemployment, etc. Through a discursive shift from the Thatcherite "there is no thing such as a society" to the official U.K. state policy of the big society, the people are left to fend for themselves while the state pulls the welfare rug from under their feet. This is why the creation of tame” and co-optable versions of commons practices (disguised as social entrepreneurship, NGOs, solidarity networks, etc) is now an institutionally sanctioned practice in a hyper-neoliberal European Union in crisis: They are providing cheap alternatives to the rapidly privatized and dismantled public welfare system for the reproduction of the workforce and preservation of social peace.

In this light, merely building commons alternatives is hardly enough from the point of view of social emancipation: What is needed is an articulation of radical and dynamic commons endeavours that seek not to complement state and capital, but to foreshadow their substitution with a new set of social practices and institutions that can guarantee a futurfor the next generations. While capitalism will keep on trying to disrupt, coopt and utilize the flow of social cooperation, commons initiatives have to be articulated in a diverse and militant constitutive process that will extend commons practices and institutions in ever more areas of social life, thus leaving gradually less and less of people’s lives in the hands of the state and the market.

The existing experiments in social appropriation and self-management of workplaces, public utilities and services around Europe can light the way in this direction.