Χρέος, φορολογία, καταστολή: επιβιώνει στην Ελλάδα η νεοφιλελεύθερη κυβερνολογική;

Θοδωρής Καρυώτης

εισήγηση στην ημερίδα 

“Η Διακυβέρνηση της Κρίσης στην Ελλάδα (2010-2019)”,

ΑΠΘ Σεπτέμβριος 2021

Eπαρκεί η έννοια του νεοφιλελευθερισμού για να κατανοήσουμε την αναδιάρθρωση της τελευταίας δεκαετίας στην Ελλάδα;

Ξεκινώ από μια γενική και μάλλον αυτονόητη διαπίστωση ότι η ιδέα της ύπαρξης διακριτών σταδίων, με τα δικά τους μοντέλα διακυβέρνησης και συσσώρευσης, που συχνά συναντάμε στη βιβλιογραφία είναι βοηθητική μεν, αλλά συχνά σκοντάφτει πάνω σε περίπλοκες πραγματικότητες και τοπικές συνθήκες. Μάλλον λοιπόν δεν υπάρχει ένα πράγμα που λέγεται καπιταλισμός με δική του βούληση ή ένα διευθυντήριο που παίρνει αποφάσεις κεκλεισμένων των θυρών, αλλά είναι το αποτέλεσμα της δράσης πολλών και διάσπαρτων δρώντων υποκειμένων, ακόμα κι αν έχουν άνιση επιρροή στο τελικό αποτέλεσμα. Πολλές τροπικότητες της εξουσίας, πολλά και παράλληλα μοντέλα διακυβέρνησης και συσσώρευσης στο χώρο και το χρόνο.

Αποκωδικοποιώντας το νεοφιλελεύθερο όραμα για τις ελληνικές πόλεις

 Θοδωρής Καρυώτης

πρώτη δημοσίευση στο Αυτολεξεί

Εισληγηση στην παρουσίαση του βιβλίου «Απλουστεύσεις» του Νίκου Βράντση, εκδόσεις Αυτολεξεί, που έγινε στο Πάρκο Τσέπης της Πρωτοβουλίας Γειτονιάς της Αλεξάνδρου Σβώλου στη Θεσσαλονίκη, 22 Ιουνίου 2021.

Προκειμένου να ανοίξει η συζήτηση πάνω στο εξαιρετικό σύντομο δοκίμιο «Απλουστεύσεις», θα ξεκινήσω με μια απόπειρα αποκωδικοποίησης του νεοφιλελεύθερου οράματος για τις ελληνικές πόλεις, το οποίο έχει τη δική του εσωτερική λογική και το οποίο τροφοδοτείται από μια γνώριμη κριτική της «ανορθολογικής» αστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε την κριτική αυτή καθώς και το σχέδιο που προτάσσει, προκείμενου να αντιληφθούμε για ποιο λόγο το νεοφιλελεύθερο όραμα για τις ελληνικές πόλεις καθίσταται ελκυστικό για κάποια τμήματα του πληθυσμού. Θα γίνει αντιληπτό στην πορεία το πώς το όραμα αυτό συνομιλεί με το δοκίμιο του Νίκου, αν και από τη διαμετρικά αντίθετη πλευρά.

Στεγαστικά παράδοξα και αδιέξοδα: το περίγραμμα της στεγαστικής κρίσης στην Ελλάδα

Θοδωρής Καρυώτης

εισήγηση στην εκδήλωση

“Εξώσεις και νέοι αγώνες για τη στέγη”

Θεσσαλονίκη, 

Ιούνιος 2021

Η κατοικία στην Ελλάδα παρουσιάζει ένα παράδοξο. Ενώ το δικαίωμα στην στέγη αναγνωρίζεται εμμέσως στο Σύνταγμα (άρθρο 21.4: «4. H απόκτηση κατοικίας από αυτούς που την στερούνται ή που στεγάζονται ανεπαρκώς αποτελεί αντικείμενο ειδικής φροντίδας του Kράτους») αλλά και από την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η κατοικία είναι διαχρονικά ένα ζήτημα που δεν εμφανίζεται στο δημόσιο διάλογο, ούτε βρίσκεται ανάμεσα στα αιτήματα των κοινωνικών κινημάτων και των πολιτικών κομμάτων. Αυτό συμβαίνει επειδή η κατοικία θεωρείται προσωπικό και οικογενειακό ζήτημα. Όχι μόνο δεν υπάρχει απαίτηση από το κράτος να παρέμβει για να εξασφαλίσει στέγη σε όλους, αλλά και η παρέμβαση του κράτους σε αυτόν τον τομέα θεωρείται ανεπιθύμητη, αφού η γενίκευση της μικροϊδιοκτησίας στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα προκαλεί δυσπιστία απέναντι στην παρέμβαση του κράτους σε ιδιοκτησιακά ζητήματα για ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού.

Μπροστά στη λογοκρισία, να διεκδικήσουμε την ψηφιακή δημόσια σφαίρα

Θοδωρής Καρυώτης

Πρώτη δημοσίευση στο Αυτολεξεί 

H λογοκρισία στο φέισμπουκ κλιμακώθηκε πολύ γρήγορα και μας βρήκε απροετοίμαστους/ες. Το ψαλίδι της λογοκρισίας ποτέ δεν χαρακτηριζόταν από ικανότητα λεπτών διακρίσεων, αλλά είναι σαφές ότι η παρούσα απόπειρα των ψηφιακών λογοκριτών να εξισώσουν τη στήριξη των δικαιωμάτων ενός κρατουμένου με τη στήριξη της τρομοκρατίας ισοδυναμεί με το να κάνουν εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς με αλυσοπρίονο. Πόσο μάλλον η επίθεση ενάντια στο Αυτολεξεί λόγω διοργάνωσης εκδήλωσης για την διαδικτυακή λογοκρισία. Δεν πρόκειται σαφώς για έναν δυσλειτουργικό αλγόριθμο αλλά για πολιτικά υποκινούμενες απόπειρες σίγασης της κριτικής, και εύλογα πολλοί/ες από εμάς αισθανόμαστε ήδη ότι ο ψηφιακός μας βίος θα γίνει σύντομα αβίωτος και σκεφτόμαστε να μετοικήσουμε σε άλλα μέσα δικτύωσης.

Ο προαναγγελθείς θάνατος του αναιμικού ελληνικού φιλελευθερισμού

Θοδωρής Καρυώτης

Πρώτη δημοσίευση στο Αυτολεξεί 

Τα αιτήματα του απεργού πείνας Δ. Κουφοντίνα αφορούν τον πυρήνα της ισονομίας και του κράτους δικαίου, και ως εκ τούτου δεν στηρίζονται μόνο από την αριστερά και τον αναρχικό/αντιεξουσιαστικό χώρο. Αυτό μαρτυρούν μια σειρά από δημόσιες παρεμβάσεις από νομικούς, δικαστικούς και πολιτικούς φορείς που βρίσκονται “υπεράνω υποψίας” για στήριξη ή απολογία του ένοπλου αγώνα. Πράγματι, με τη ζωή του απεργού πείνας να κρέμεται από μια κλωστή, ένας ευρύτερος φιλελεύθερος χώρος έχει κινητοποιηθεί υπέρ της εφαρμογής του νόμου, των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της κοινής λογικής.

Η ακαδημαϊκή ελευθερία στο στόχαστρο των μεταρρυθμίσεων

Θοδωρής Καρυώτης

Πρώτη δημοσίευση στο Αυτολεξεί

Πριν από τη νεοφιλελεύθερη μεταρρύθμισή του, που ξεκίνησε διεθνώς τη δεκαετία του ’70, ο θεσμός του πανεπιστημίου είχε μείνει ουσιαστικά απαράλλακτος για πολλούς αιώνες. Οι ρίζες του είναι στον Μεσαίωνα, όταν πάπες και πρίγκηπες εκχωρούσαν αυξημένη διοικητική αυτοτέλεια στα ακαδημαϊκά ιδρύματα, με αντάλλαγμα βέβαια αυτά να προετοιμάζουν τις στρατιές από διαχειριστές και γραφειοκράτες που θα συντηρούσαν όλο το κυβερνητικό τους οικοδόμημα, και αργότερα θα στελέχωναν τις αποικιοκρατικές τους εξορμήσεις. Ωστόσο, το σύγχρονο πανεπιστήμιο γεννιέται όταν, με την επικράτηση του αναγεννησιακού ανθρωπισμού, το ακαδημαϊκό ιδανικό δεν είναι πλέον η τεχνική εξειδίκευση, αλλά η ολόπλευρη ηθική, αισθητική και διανοητική καλλιέργεια του ανθρώπου.

Σκέψεις πάνω στον κυρίαρχο αντρικό ψυχισμό με αφορμή το ελληνικό #metoo

Θοδωρής Καρυώτης

Πρώτη δημοσίευση στο Αυτολεξεί

Είναι Αύγουστος στο κάμπινγκ, και κάτω από τις ελιές κατασκηνωμένες οι παρέες. Στον ελεύθερο χώρο απλωμένες ψάθες με παιχνίδια όπου παίζουν μαζί μπουλούκι τα παιδάκια από όλες τις οικογένειες, άγνωστες οι περισσότερες μεταξύ τους, ενωμένες από τα μπάνια του λαού και τη συνθήκη της γονεϊκότητας. Έχω ξυπνήσει αργά το πρωί και φτιάχνω νωχελικά τον καφέ μου όταν ακούω από έξω φωνές: «Μη Γιωργάκη, μην το κάνεις!», παιδάκια να τσιρίζουν, ενήλικες να τρέχουν. Βγαίνω έξω περιμένοντας να δω κάποιο παιδάκι αιμόφυρτο και τον Γιωργάκη κραδαίνοντας ακόμα το όπλο του εγκλήματος. Αντ’ αυτού, βλέπω τη μαμά του Γιωργάκη να τον έχει σε μια γωνία και να τον νουθετεί ψιθυριστά, τον μπαμπά του να έχει βυθίσει απεγνωσμένα το πρόσωπό του στις παλάμες του, τους άλλους γονείς να περπατούν νευρικά πέρα-δώθε. Το έγκλημα του Γιωργάκη: είχε πάρει το παιχνίδι μακιγιάζ κάποιου κοριτσιού και είχε αρχίσει να παίζει.